Kent u de Mattheuspassie van Picander? Nee? Dan een andere vraag: kent u de Messiah van Charles Jennens? Ook al niet? Dan nog één, die wordt makkelijker: Jesus Christ Superstar van Tom Rice? Dan nog een heel makkelijke: de Zauberföte van Schikaneder? Het goede antwoord is: al deze niet algemeen bekende namen zijn van de tekstschrijvers. Zij hebben de teksten bedacht die bij al die prachtige muziekstukken horen. En wij kennen die muziekstukken als de Mattheus van Bach, de Messiah van Händel, de Zauberflöte van Mozart en Jesus Christ Superstar van Lloyd Webber.
Vreemd eigenlijk dat die dichters minder bekend zijn dan de componisten. Terwijl je weet dat als je alleen de muziek van de Mattheus zou horen zonder enige tekst van solisten of van de koralen, dat dat een heel ander gevoel zou geven. Met de gezongen teksten erbij krijgt de muziek een diepere lading, een beter verstaan, een gelovige betekenis en worden woorden tot boodschap. Muziek en tekst horen bij elkaar, zijn op elkaar (letterlijk) afgestemd, je zou kunnen zeggen dat ze elkaar bevruchten tot iets wat toekomst geeft!
Maar het kan ook precies andersom uitvallen. Ik moest daaraan denken naar aanleiding van het overlijden van de schepper van gelovige taal Huub Oosterhuis. Hoe hij van enorme betekenis is met zijn taal die het evangelie voor meerdere generaties toegankelijker en geloofwaardiger heeft gemaakt. Bijzonder is dat die geloofstaal vooral heel sterk is en veelzeggend klinkt in zijn liederen. Wat zeg ik: liederen van Oosterhuis? Nee, die melodieën waren van de componisten! In zijn begintijd dichtte Oosterhuis vooral op oud-vaderlandse melodieën (Wilt heden nu treden, O Heer die daar des hemels tenten spreidt, Gelukkig is het land, het Wilhelmus) later componeerden Bernard Huijbers, Antoine Oomen en Tom Löwenthal op zijn teksten. Dus bij Oosterhuis is het precies andersom. Daar zeg je: liederen van Huub Oosterhuis, maar het zijn eigenlijk zijn teksten getoonzet door componisten die ook als dirigent het koor van de Amsterdamse Studentenekklesia jarenlang tot grote hoogte wisten te brengen gedragen door prachtig pianospel. Zo reikte Antoine Oomens De steppe zal bloeien in 2006 tot het meest geliefde kerklied in Nederland. Combinatie van taal en muziek. En dan dat prachtige lied dat Trijntje zo gevoelvol zingt: Ken je mij? Wie ken je dan? Weet jij mij beter dan ik? Met die mooie dichtregels van vader Huub, die hij schiep uit de tekst van psalm 139. In de Bijbel staat het er bij die psalm wel keurig boven: een psalm van David, voor de opperzangmeester. Tekst en muziek samen. Dus dan ook maar de componist van Ken je mij genoemd: Stijn van der Loo, goed om te onthouden.
Spreken we gewoonlijk over de liederen van Oosterhuis, dan geldt dat ook voor de liedjes van Hanna Lam. Die waren nooit bekend geworden als er niet een heerlijke componist achter de piano had gezeten: Wim ter Burg. En wat te denken van Willem Barnard (pseudoniem Guillaume van der Graft), de dichter van tientallen liederen uit het Liedboek. Kort geleden is zijn totale dichtwerk in drie dikke delen verschenen (In Wind en Vuur) en gepresenteerd in de oudkatholieke kathedraal in Utrecht. De presentatie kon het best gevierd worden door vooral vele liederen samen te zingen! Dichter en componist samen, al stond in het verslag in Trouw geen enkele componist bij name genoemd. Daar heb je het weer. Die wederzijdse afhankelijkheid en aanvulling van verschillende disciplines zijn trouwens op allerlei levensterreinen vruchtbaar. Nog even terug naar dichter en componist. Zij willen zingend beaamd worden! Zingen is dubbel bidden. Zoals dat in elkaar grijpt en samenhangt, zo ook tekstregels die soms blijven hangen en haken in je gedachten met melodieën die blijven doorzingen in je hoofd. Als je zelf gaat (mee)zingen lijkt het nog echter te worden. Even wennen na coronatijd, maar dan geeft het ook niet of je een beetje mee bromt of de te hoge noten overslaat. Want wie hoort dat nu? Of is er toch Iemand die even glimlacht omdat die Iemand je beter weet dan ik?
Ferdinand van Melle
