Oftewel: mag je een ijsje kopen op zondag?
Twee jaar geleden kwamen we, na een kerkdienst, in gesprek met Ferdinand van Melle. Zijn dissertatie over Johanna E. Kuiper kwam ter sprake. Daarin werden het leven, werk en geloofsovertuiging van Johanna Kuiper behandeld. In doperse kringen was zij bekend om haar kinder- en jeugdbijbels. Ferdinand was in die jaren bezig met een handelsuitgave van zijn dissertatie, zodat ook een breder publiek kennis kon maken met Johanna Kuiper. Bij ons (Marga en Jan Jelles) viel de gedrevenheid en het enthousiasme op waarmee Ferdinand en ook zijn echtgenote Evelien, over Johanna spraken.
Aangestoken door dit enthousiasme ben ik (Jan) de dissertatie gaan lezen. Een prachtig verhaal en niet moeilijk te lezen (voor een dissertatie). Maar in mei van dit jaar is dan ook de handelsuitgave verschenen voor een breder publiek: Johanna Kuiper (1896-1956), Gedurfd leven, auteur: J.J.F. van Melle.
Wij waren aanwezig bij de boekpresentatie op 4 mei waarbij op zeer bijzondere wijze het boek werd gepresenteerd, omgeven met verhalen van twee vrouwen die Johanna van nabij hadden meegemaakt, en de toespraken over Johanna van Ferdinand en Evelien van Melle. Ook de aansluitende dodenherdenking bij het kerkje in Etersheim was heel indrukwekkend.
Het is een boeiend boek, goed leesbaar met veel oog voor het persoonlijk leven, haar geloofsbeleving en haar werk. In zekere zin ook een pikant verhaal: tenslotte had ze twee kinderen van twee verschillende mannen, waarvan er een zelfs getrouwd was. En was ze de maîtresse van de Amsterdamse wethouder Floor Wibaut. Daarnaast gaf zij, samen met haar echtgenoot Klaas Abe Schipper, in de oorlog hulp aan onderduikers door hun huis in Etersheim voor hen open te stellen als onderduikadres. Maar naast dit verhaal staat een verhaal van een gelovige vrouw die een veertigtal jeugdboeken schreef en kinder- en jeugdbijbels het licht deed zien.
Wij, als schrijvers van dit artikel, zijn geboren in de vijftiger jaren en opgegroeid in een gereformeerde omgeving. Naast het geloof kregen we ook mee (vaak impliciet) hoe je je als gereformeerd mens hoort te gedragen. Zo was zwemmen op zondag, of naar de bioscoop gaan op zondag of een ijsje kopen op zondag, not-done. Je laat immers geen andere mensen voor je werken op de dag des Heren! Ik (Jan) moest direct denken aan het verhaal dat ik las in de biografie van Harry Kuitert (Gert J. Peelen, Spreken over boven, Harry Kuitert, een biografie). Hierin verhaalt hij van het moment waarop hij voor zijn kinderen een ijsje koopt op zondag en daar achteraf toch een zekere cultuurbreuk in herkende.
Het boek roept de vraag op: Hoe rijmt Johanna haar levenswandel enerzijds, met een christelijke levensovertuiging anderzijds?
En daarmee is het boek direct actueel geworden. Het boek (en indirect ook Johanna) stelt ons vandaag de (persoonlijke) vraag: Hoe leef je vanuit een christelijke levensovertuiging/inspiratie (hoe divers ook), je leven? Wat doe je wel en wat doe je niet? Stel jezelf vragen: “Hoe ga ik om met milieu en klimaat, hoe ga ik om met mijn medemensen (ook als ik ze niet mag), hoe ga ik om met mensen uit een andere cultuur enz.?" Dit is maar een greep uit de vele vragen die je jezelf kunt stellen.
Kortom: Johanna Kuiper (1896-1956), Gedurfd leven), auteur: J.J.F. van Melle is een aanrader.
Jan en Marga Jelles
